Τέλη του1940. Ενα ιταλικό βοµβαρδιστικό καταρρίπτεται από ελληνικά αντιαεροπορικά πυρά λίγο έξω από τα Γιάννινα. Στα συντρίµµια του εντοπίζεται ένα στρογγυλό κουτί.Στα µάτια όλων φαντάζει µε νάρκη.
Ωστόσο, ο νέος τότε Κώστας Μπαλάφας – ένας από τους µετέπειτα µεγάλουςτης ελληνικήςφωτογραφίας – διαπιστώνει πως εκεί µέσα κρύβεται κάτι πολύτιµο. Και δυσεύρετο για την εποχή.
Ενα κινηµατογραφικό φιλµ. Λίγεςοκάδες καλαµποκάλευρο είναι αρκετές για να αγοράσει το καρούλι ώστε να «ταΐζει» τη γερµανική φωτογραφική µηχανή που είχε αγοράσει από έναν ιταλό στρατιώτη.
«Μ΄αυτά ταλίγα εφόδιακαιµε πολύ κέφι καιµεράκι βγήκα από τα Γιάννινα στο βουνό. Ξεκίνησα να απαθανατίσω τα κατορθώµατα εκείνων των ηµίθεων, όπως τους έπλαθα στη φαντασία µου, πριν τους γνωρίσω από κοντά», θυµάται ο Κώστας Μπαλάφας που ανέβηκεστο βουνό το 1943και εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ Ηπείρου, ένοπλος και φωτογράφος µαζί.
Συνειδητοποιεί πως καταγράφει ιστορικές στιγµές που θα πρέπει να παραδώσει στις επόµενες γενιές. Και τολµά. Οι δυνάµεις Κατοχήςµπορεί να τιµωρούν όποιον παραβαίνει τη ρητή εντολή απαγόρευσης των φωτογραφήσεων.
Εκείνος όµως σηκώνει τονφακό του για να απαθανατίσειτους απαγχονισµένους από τους Γερµανούς Τόδουλου και Φαρίδη,δίπλα στη λίµνη των Ιωαννίνων.Φωτογραφίζει τη δράση των ανταρτών. Τις πορείες τους. Τα λάφυρα. Τους καπετάνιους. Το τυπογραφείο.Τον ασύρµατο. Τις λαϊκές συνελεύσεις. Τις θεατρικές παραστάσεις της «Λαϊκής Σκηνής» του Γιώργου Κοτζιούλα. Τις κηδείες... Μεταµορφώνεται σε φωτορεπόρτερ της Αντίστασης. Και τραβά κάπου 2.000 στιγµιότυπα, εκ των οποίων έχειεκθέσει ελάχιστα και σποραδικά µέσα στις κατά καιρούς εκθέσεις του.
Εικόνες που 68 χρόνια µετά τηγέννησή τουςγια πρώτη φοράθα εκτεθούν ως σύνολο στο Μουσείο Μπενάκη, όπου οφωτογράφος έχειδωρίσει το αρχείο του
.ΤαΓιάννινα απελευθερώνονται τονΟκτώβριο του1944 από τους Γερµανούς. Ο Εµφύλιος όµως µαίνεται. Ο κρατικός µηχανισµό ςαναζητά τον φωτογράφο, όπως και σχεδόν όλους τους ΕΛΑΣίτες. Και τα ίχνη του Κώστα Μπαλάφα εξαφανίζονται.
Πριν φύγει όµως διαισθάνεται τον κίνδυνο που διατρέχει το υλικό του. Το εµπιστεύεται στην οικογενειακή του φίλη Ιουλία Γοργόλη. Εκείνη τοκρύβει κάτω από το ξύλινο πάτωµα ενός γιαννιώτικου σπιτιού. Το 1974 – µετά την πτώση της χούντας –ο Κώστας Μπαλάφας βλέπειτην έκθεσητου Σπύρου Μελετζή µε στιγµιότυπα από το αντάρτικο. Εκµυστηρεύεται πως έχει κι εκείνος ανάλογο υλικό και το αναζητά. Κι ανακαλύπτει ύστερα από 30 χρόνια τα 2.000 αρνητικά, ταλαιπωρηµέν α απότην υγρασία, να περιµένουν καρτερικά να αποκαλύψουν τη δική τους αλήθεια.
tanea
Η συγκεκριμένη έκθεση φωτογραφίας του εγκαινιάστηκε χθες το βράδυ -πού αλλού;- "Στο Κύμα", Ναυαρίνου 167 στην Καλαμάτα, και θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη του Ιανουαρίου. Τα πορτρέτα είναι ένα αποτέλεσμα που προέκυψε από συλλογή φωτογραφιών εδώ και 2-3 χρόνια, ενώ η ιδέα της έκθεσης ανήκει στον Ανδρέα Ζαγάκο και την Αννα Γονατίδου από το "Κύμα".
Πολλές στιγμές, αμέτρητες, όπως τα φωτογραφικά "κλικ"... Θαμώνες, φίλοι, περαστικοί, άνθρωποι γελαστοί ή και όχι, όλοι αποτυπώθηκαν σε αυθόρμητο, φυσικό στυλ στο φωτογραφικό χαρτί του Μίμη Ζώη. Η μία φωτογραφία τοποθετήθηκε κοντά στην άλλη - κι έτσι φάνηκαν οι αντιθέσεις και παράλληλα η ομορφιά της διαφορετικότητας των ανθρώπων...
«Οι περισσότεροι δεν μου "έδιναν" κάτι από μόνοι τους όταν βρίσκονταν μπροστά στο φακό... Προσπαθούσα εγώ να "βγάλω" κάτι από τον καθένα. Για μένα ήταν αυτό το μεγάλο όφελος. Η δυσκολία που μου έβγαλε το κάθε πρόσωπο. Ο "τύπος" που μου παρουσιαζόταν και ο "τύπος" που έβλεπα εγώ», μας εξηγεί ο φωτογράφος.
Εκτός από το κομμάτι των πορτρέτων, ο κ. Ζώης στην έκθεσή του αυτή παρουσιάζει και μια σειρά εικαστικές φωτογραφίες από τοπία της φύσης και της πόλης - στις οποίες όμως υπάρχει πάντα ανθρώπινη παρουσία. Η φωτογραφία που του έδωσε την ιδέα γι' αυτή τη σειρά είναι εκείνη που κοσμεί και το flyer της έκθεσης: Ενα μεγάλο αιωνόβιο δέντρο σε γκρίζο φόντο κι από κάτω ένας περιπατητής. «Από εκεί και πέρα, όλα τα άλλα τοπία που φωτογράφιζα μου φαίνονταν λειψά, αν δεν υπήρχε μέσα σε αυτά ο ανθρώπινος παράγοντας...» προσθέτει ο καλλιτέχνης.
Ετσι,στις φωτογραφίες του αυτές θα δούμε έναν ψαρά, ένα χωρικό, έναν άνθρωπο της πόλης και πολλούς άλλους, να αναδεικνύονται ως οι σιωπηλοί πρωταγωνιστές των νοσταλγικών του εικόνων, με μια τόσο διακριτική αλλά και τόσο δυναμική παράλληλα παρουσία, μέσα σ' αυτές.
Επόμενο βήμα -αν οι συνθήκες βοηθήσουν- θα είναι η έκδοση ενός σχετικού με την έκθεση λευκώματος. Η επόμενη δουλειά του Μίμη Ζώη θα αφορά πανοραμικές φωτογραφίες από τόπους και σημεία της Μεσσηνίας και της Καλαμάτας.
Να σημειωθεί πως την έκθεση στηρίζουν το "Κύμα", ο Πολιτιστικός Αντίλογος, το κατάστημα "Πολύτροπον", τα φροντιστήρια "Νέο Θεμέλιο" και "Κάλλια Ταβουλάρη", το ταξιδιωτικό γραφείο Zafeiropoulos Travel και η αντιπροσωπεία Opel Δημητρούλιας.
Ρεπορτάζ Γιούλα Σαρδέλη eleftheriaonline.gr